دلایل زیادی برای شروع مصرف مواد مخدر وجود دارد. در مورد مواد مخدر، الکل و نیکوتین، این مواد بر احساس شما چه از نظر جسمی و چه از نظر روحی اثر می‌گذارند. این احساس می تواند قوی باشد و میل را برای استفاده مجدد از مواد مخدر ایجاد کنند. مصرف مواد مخدر ممکن است پس از یک شکست شروع شود و به دنبال آن میل شدیدی برای تلاش دوباره و دوباره مصرف آن احساس، ایجاد می شود. این عمل می تواند به عادتی تبدیل شود که ترک آن بسیار سخت می شود. معتاد بودن به مصرف مواد مخدر به این معنی است که با مصرف نکردن آن علائم ترک اعتیاد بروز می کند.
از آن جایی که این مشکلات می تواند ناخوشایند و دردناک باشد، ادامه دادن مصرف مواد مخدر آن چیزی است که میل مصرف را ارضا می کند و دردها را از بین می برد و بسیار آسان تر است و بنابراین این چرخه ادامه می یابد. بعد از مدتی مصرف مواد مخدر از کنترل خارج می شود، زیرا بدن برای ارضای ولع مصرف مواد مخدر و دستیابی به حالت نشئگی، به مواد مخدر بیشتری نیاز دارد و باعث ایجاد تحمل می شود.
تقریباً همه افراد معتاد در همان ابتدا معتقدند که می توانند هر موقع که بخواهند مصرف مواد مخدر را ترک کنند و اکثر آن ها بیشتر سعی می کنند بدون درمان اعتیاد خود را به مواد مخدر ترک کنند. بسیاری از تلاش ها باعث شکست در دستیابی به پرهیز طولانی مدت و ترک کامل مصرف مواد مخدر می شود.
تحقیقات نشان می دهد که مصرف بیش از حد مواد مخدر باعث تغییراتی در مغز می شود که مدت ها پس از مصرف مواد مصرفی توسط فرد ادامه می یابد. این تغییرات ناشی از مصرف مواد مخدر در عملکرد مغز می تواند پیامدهای رفتاری بسیار داشته باشد، از جمله ناتوانی در کنترل اعمال بر انگیزه مصرف مواد مخدر، علیرغم پیامدهای نامطلوب مشخص کننده و تعیین کننده مصرف. مصرف طولانی مدت مواد مخدر به تغییر قابل توجهی در عملکرد مغز منجر می شود که می توان آن را تا مدتی پس از مصرف مواد مخدر مصرفی ادامه داد. درک این موضوع که دارای چنین مؤلفه‌های بی اساسی است، می‌تواند به رفع مشکل دستیابی و حفظ پرهیز بدون درمان کمک کند.
استرس روانی ناشی از کار، مشکلات خانوادگی، بیماری های روانپزشکی، دردهای مرتبط با مشکلات پزشکی، نشانه های اجتماعی (مانند ملاقات مربوط به گذشته با افراد مصرف کننده مواد مخدر) یا نشانه های محیطی (مانند آسیب ها با خیابان ها، اشیاء یا حتی بوهای مرتبط با مصرف مواد مخدر) می تواند میل به مصرف مواد مخدر را به شدت، حتی بدون این که فرد آگاه از رویداد محرک باشد، ایجاد کند.
هر یک از این عوامل می تواند مانع دستیابی به پرهیز شود و احتمال عود اعتیاد را بیشتر کند. با این وجود، تحقیقات نشان می‌دهد که در درمان اعتیاد یک شرط برای نتایج خوب است و می‌توان حتی برای شدیدترین افراد معتاد نیز مفید باشد.
