مهم ترین مشکلی که در درمان وابستگی مواد مخدر وجود دارد و آن را با شکست مواجه می‌سازد عدم همکاری بیمار است. برای این مشکل راهکارهای مختلفی پیشنهاد شده است اما هنوز راه حل قطعی وجود ندارد.
موضوع بیمار بودن فرد معتاد مطرح و مورد بحث می باشد.
زمانی اعتیاد را جرم می شناختند و البته این قانون علیرغم اضافه شدن تبصره‌ای توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنان به قوت خود باقی است.
اما حقیقت این است که فرد وابسته به مواد مخدر بیماری است که به بیمار بودن و بیمار ماندن خود اصرار و ابرام عجیبی دارد. واقعا چرا؟
مصرف ماده وابستگی آور از جمله مواد مخدر با حالت نشئه و احساس لذت همراه است. به همین جهت فرد پس از نخستین تجربه لذت، تمایل به تکرار این تجربه دارد. اگر اعتیاد لذت طلبی بیمارگونه تعریف شود سخن به گزاف گفته نشده است.
در یک آزمون جالب، الکترودی به مرکز احساس لذت و وابستگی به مواد مخدر در مغز حیوانی وصل کردند و کلید آن را به دست وی دادند وقتی حیوان دریافت که با هر بار زدن کلید لذت و نشئه به او دست می دهد یک هزار بار پشت سرهم کلید تحریک را زد یعنی همان کاری که فرد وابسته به مواد مخدر انجام می‌دهد.
مجموعه علائمی که با قطع یا کاهش مصرف مواد مخدر به وجود می‌آید سندروم ترک گفته می‌شود. مصرف ماده باید سنگین و طولانی بوده چند هفته یا بیشتر دوام داشته باشد. تجویز یک آنتاگونیست ماده افیونی پس از یک دوره طولانی مصرف ماده مخدر نیز می تواند علائم سندروم ترک ایجاد نماید.
وجود حداقل سه علامت از علائم زیر را در عرض دقایق یا روزهای پس از قطع یا کاهش مصرف مواد افیونی برای تشخیص گذاری سندروم ترک اعتیاد ضروری می دانند:
تهوع، استفراغ، درد های عضلانی، اشک ریزش، آب آبریزش بینی، گشادی مردمک چشم، سفید شدن موها، تعریق، اسهال، خمیازه، تب، بی خوابی.
این علائم سبب ناراحتی بارز بالینی یا تخریب عملکرد شغلی اجتماعی و دیگر زمینه‌های مهم زندگی می‌شود.
این علائم ناشی از یک اختلال طبی عمومی نبوده و با یک اختلال روانی دیگر بهتر توصیف نمی شود.
درد مفصلی به خصوص درد زانو و پشت، کرامپ های شکمی، گر گرفتگی های سرد و گرم، بی اشتهایی، اسپاسم عضلانی، حرکات پرشی اندام های تحتانی به خصوص حرکات مزاحم در شب، ناآرامی، اضطراب، تحریک پذیری، افسردگی، تاری دید.
علامت شناسی از بیماری به بیمار تغییر می‌کند اما معمولاً یک دوره ترک برای یک بیمار مشابه دوره‌های دیگر است. رفع علائم معمولاً در عرض ۵ تا ۷ روز برای مواد افیونی کوتاه‌مدت مثل هروئین و کدئین و ۱۰ تا ۱۴ روز برای مواد طولانی اثر مثل متادون طول می کشد.
این اعتقاد وجود دارد که اختلال شخصیت ضداجتماعی الگوی خانوادگی دارد. میزان شیوع آن در برخی از خانواده ها بیشتر از جمعیت کلی است.
انجام مستمر غربالگری در حرفه های حساس و رانندگان بیابانی و غیره نه تنها به امنیت جاده‌ها می افزاید که خود یک جنبه پیشگیرانه دارد.
