به دسته بزرگی از مخدرها اطلاق می شود که منشاء طبیعی ندارند و طی فرآیندهای پیچیده شیمیایی و در لابراتوارهای صنعتی ساخته می شوند. تقسیم بندی های گوناگون و متنوعی از این مواد وجود دارد اما به طور کلی این مواد را می توان در سه گروه مواد توهم زا، مواد محرک و نارکوتیک ها (کند کننده ها) طبقه بندی کرد.
مواد توهم زا بر روی سیستم مرکزی تأثیر گذاشته و عملکردهای ادراکی را تغییر می دهند مانند ال اس دی، اکستازی، دی متیل تریپتامین، فن سیکلیدین، و گرد فرشته.
محرک ها با تحریک سیستم عصبی مرکزی حالت سرخوشی به وجود می آورند مانند آمفتامین ها، متدرین، دکسدرین، آیس، شیشه و کریستال.
نارکوتیک ها سیستم کنترل عصبی را دچار ضعف می کنند و می توانند درد را کاهش دهند مانند مرفین، کدئین، متادون، دمرول، هروئین و کراک.
در درمان اعتیاد به داروهایی گفته می شود که با اتصال به گیرنده های اپیوئیدی در مغز محل اتصال و اثر مواد افیونی و فعال کردن آن ها اثراتی مشابه مواد افیونی ایجاد می کنند مانند متادون و بوپرنورفین.
داروهایی که با اتصال به گیرنده های مواد افیونی در مغز، مانع فعال شدن این گیرنده ها می شوند. از نظر داروشناختی، تأثیر داروهای آنتاگونیست بر روی گیرنده اثرات فیزیولوژیک و رفتاری عوامل دارویی آگونیست را مهار می کند. برای مثال، نالترکسون یک آنتاگونیست اپیوئیدی است و مصرف آن باعث انسداد گیرنده های اپیوئیدی و ممانعت از فعالسازی آن ها می شود.
به تجویز طولانی مدت داروهای آگونیست گیرنده های اپیوئیدی با هدف کاهش مصرف مواد افیونی غیر قانونی و آسیب های ناشی از آن گفته می شود.
اکثر افراد گمان می کنند لغزش یعنی مصرف دوباره مواد مخدر پس از یک دوره طولانی پرهیز. در صورتی که لغزش فرآیندی است که خیلی قبل از مصرف مجدد شروع و با مصرف مواد مخدر تکمیل می گردد. یعنی یک معتاد خیلی قبل از مصرف مجدد می تواند دچار لغزش شود و مصرف مواد مخدر این فرآیند را کامل می کند. در بسیاری از اوقات لغزش با یک اتفاق بسیار ساده و یا با ظاهر پیش پا افتاده شروع می شود. یک تماس کوتاه با مصرف کنندگان مواد مخدر، یک دروغ کوچک و به ظاهر بی اهمیت، یک روز جلسه نرفتن، می تواند عاملی شود تا فرآیند دردناک لغزش آغاز و به مصرف مجدد مواد مخدر ختم شود.
بازگشت یا عود اعتیاد به معنای برگشت معتاد به الگوهای رفتاری و باورهای مخرب و ناسالم قبل است. عود یعنی توقف کامل بهبودی در صورتی که لغزش اغلب یک توقف کوتاه و یا در جا زدن در بهبودی می باشد. لغزش معمولاً یک نشانه است که نشان می دهد برنامه بهبودی به صورت کامل اجرا نشده و یا این که هنوز دست آویزها و بهانه های مصرف در ذهن باقی مانده و ریشه کن نشده است.
تفاوت عود و لغزش در این است که در لغزش فقط پاکی فرد از بین می رود و به اطلاع صفر است. در صورتی که در عود تمام افکار و باورهای مخرب زمان مصرف باز می گردد. لغزش را می توان به سر خوردن یا زمین خوردن تشبیه کرد و عود را سقوط. لغزش های متعدد یا باقی ماندن طولانی مدت در لغزش باعث تبدیل به لغزش به عود می باشد.
