هنگامی که بیمار قصد دارد درمان خود را شروع نماید ضروری است بیمار نسبت به شروع درمان و یافتن مراکز درمانی معتبر سوق داده شود. خانواده باید به او انگیزه داده تا درمان خود را شروع و ادامه دهد. موفقیت‌های بیمار را برجسته نمایید. درباره روش های موفق درمان با او صحبت کنید و به او اطمینان دهید که می‌تواند درمان موفقی داشته باشد. به او بگویید که همه اعضای خانواده از درمان او خوشحال خواهند شد و او را حمایت نموده و خواهند پذیرفت.
مرحله درمان اولیه اعتیاد مرحله تثبیت درمان است. در این مرحله ضروری است همه اعضای خانواده از بیمار حمایت نمایند. مهم ترین اقدام در این مرحله اعتماد به بیمار و پذیرش اوست. اعتماد یعنی عدم کنترل بیمار و عدم اعتماد به او اغلب باعث لغزش و حتی عود می‌شود. کنترل بیمار به معنی پرسیدن سوالات بازپرس گونه است. یعنی رفتارها، حرکات، خواب، غذا خوردن و رفت و آمد را به شکل کلامی و غیرکلامی و از طریق حرکات بدن کنترل نمودن است.
پذیرش بیمار یکی از شاخص‌های مهم است که در فرآیند درمان کمک زیادی به بهبودی خواهد نمود. معنی پذیرش یعنی بیمار را با تمام مشکلات و نگرانی ها پذیرفتن است. پذیرش بیمار در تقویت اعتماد به نفس و افزایش احتمال موفقیت در درمان همراه خواهد بود.
نقش خانواده در این مرحله تقویت انگیزه بیمار و حمایت از ادامه درمان اوست. لازم است اعضای خانواده در جلسات گروهی شرکت نمایند. اعضای خانواده تلاش کنند تا مشکلات گذشته را فراموش نموده و سعی نمایند با تقویت پیوند با بیمار زمینه موفقیت درمانی او را فراهم نمایند.
خانواده به عنوان اساسی ترین نهاد اجتماعی نقش مهمی در درمان وابستگی به مواد مخدر دارد. وابستگی به مواد مخدر دارای نشانه هایی از جمله اجبار به مصرف، وسوسه، بروز پیامدهای منفی و انکار است. انکار در بین خانواده های بیماران سوء مصرف کننده مواد مخدر وجود دارد و از عوامل عدم مشارکت دادن در درمان بیماران و تشدید مشکلات خانواده هاست.
در یک طبقه بندی انواع مواد اعتیادآور را می توان به مواد مخدر (تریاک، هروئین، کراک و ترامادول) و مواد محرک (شیشه و ریتالین)، گروه حشیش و ترکیبات آن (گل، ماری جوانا، علف و گراس) و مسکن ها اشاره نمود.
وابستگی به مواد مخدر مراحلی دارد از جمله می توان به مصرف گاه به گاه، مصرف اتفاقی، مرحله سوء مصرف مواد مخدر و مرحله وابستگی به مواد مخدر اشاره نمود. هر کدام از مراحل فوق دارای ویژگی‌های خاصی بوده که با مراحل دیگر متفاوت می باشد. درمان وابستگی به مواد مخدر شامل درمان دارویی و غیر دارویی است. از مهم ترین نقطه درمان‌های داروی تاثیرگذار می توان به متادون درمانی، درمان با قرص های بوپرنورفین و شربت طنتور اپیوم اشاره نمود. درمان شناختی – رفتاری، خانواده درمانی و معتادین گمنام از درمان های تأثیرگذار غیر دارویی است.
طراحی مجموعه مفید آموزشی برای خانواده های بیماران سوء مصرف کننده مواد مخدر به افزایش آگاهی آن ها در تعامل با بیماران و کاهش مشکلات و آسیب های ناشی از مصرف مواد مخدر منجر خواهد شد. لذا بررسی مهم ترین مشکلات و نیازهای خانواده های بیماران سوء مصرف کننده مواد مخدر ضروری است.
خانواده های بیماران وابسته به مواد مخدر نیاز دارند تا با عوارض و پیامدهای ناشی از مواد مخدر و عوامل ایجاد وابستگی به مواد مخدر آشنا شوند. طی چند سال گذشته بر شمار مصرف کنندگان مواد مخدر در کشور افزوده شده است و شیشه به عنوان یک ماده محرک به پرمصرف ترین ماده محرک در کشور تبدیل شده است. خانواده های بیماران سوء مصرف‌کننده شیشه چالش‌های زیادی در فرآیند درمان آن ها خواهند داشت. علاوه بر این ضروری است خانواده‌ها با مراحل وابستگی به مواد مخدر و فرآیند درمان اعتیاد آشنا شوند.
