برای بازگرداندن وابستگان به مواد روان گردان باید جنبه های روانی آن ها را هم مورد توجه قرار داد. زیرا به خاطر وابستگی روانی فرد به این مواد ترک دادن آن ها امری بسیار دشوار است. پس برای موفقیت در این امر باید از شناخت و بررسی نظری آن ها غافل نمانیم.
اعتیاد به مواد مخدر از مصائب جوامع می باشد که زندگی و فرهنگ و معنویت جوامع را به شدت تهدید می کند این بلا آن چنان هستی سوز است که هر ساله میلیون ها فرد را به آغوش سرد خاک می کشاند که این امر خود می تواند باعث سقوط معنویت و ارزش های اخلاقی باشد این بلا هم مشکلات فردی و هم جمعی را سبب می شود زیرا هم حیات فردی و هم زندگی در جوامع را در هدف ویرانگری ها قرار می دهد.
بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، برای اختلالات مرتبط با مواد مخدر دو طبقه مجزا ارائه شده است. سوء مصرف مواد مخدر و وابستگی به مواد مخدر. سوء مصرف مواد مخدر این گونه تعریف می شود، استفاده از یک ماده مخدر، به رغم عواقب منفی یا نامطلوب آن. سوء مصرف کننده مواد مخدر کسی بود که به علت استفاده زیاد از مواد مخدر، به طور مکرر، اما متناوب (با فاصله زمانی نامنظم) به مشکلات مختلفی دچار می شد و وابستگی به این مواد وابسته بود به طور پیوسته و اجباری به مصرف آن ها می پرداخت.
اصطلاح وابستگی روانی زمانی به کار می رفت که افراد زندگی خود را طوری تغییر می دانند که استفاده مستمر و مداوم ماده تضمین می شد، فکر و ذکر فرد بر حول ماده مخدر و استفاده از آن قرار می گرفت و این موضوع باعث می شد که فعالیت های مهم زندگی، مانند تعهدات شغلی، اجتماعی و خانوادگی مورد غفلت قرار گیرد.
وابستگی جسمی زمانی روی می داد که بدن، بعد از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض یک ماده، با آن سازگار می شد و به تدریج قبول می کرد که حضور آن در بدن یک موضوع عادی و نرمال است. سندرم تحمل و سندرم پرهیز نشان می دادندکه وابستگی فیزیولوژیک روی داده است.
در راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی، در یک تغییر بسیار انقلابی یا رادیکال به وجود آمده است، به این صورت که دو طبقه مستقل «سوء مصرف مواد مخدر» و «وابستگی به مواد مخدر» را حذف کرده و یک طبقه واحد به نام اختلالات اعتیادی و مرتبط با مواد جایگزین آن ها شده است. منطق پشت پرده ادغام این دو طبقه این است که گروه طبقاتی به این نتیجه رسید که بین سوء مصرف مواد مخدر و وابستگی به مواد مخدر هیچ مرز مشخصی وجود ندارد و هر دو روی یک بعد قرار دارند.
اختلال اعتیاد به قمار تاره به راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی اضافه شده است زیرا شواهد نشان می دهد که رفتارهای قمار نیز مثل مواد مخدر سوء مصرفی سیستم پاداش مغز را فعال می سازند و نشانه های رفتاری خاصی ایجاد می کنند که با نشانه های رفتاری ایجاد شده در اثر اختلالات مصرف مواد مخدر قابل مقایسه به نظر می رسند که جزء اعتیادهای رفتاری می باشند.
