درستی تشخیص مسمومیت الکلی فرد به عنوان یک تشخیص رسمی ذکر نشده است. چندین مطالعه کنترل شده بر روی افرادی که ظاهراً مبتلا به این اختلال بودند پرسش هایی را در مورد اعتبار این عنوان تشخیصی مطرح ساخته است.
این اختلال به نام های مختلفی از جمله مسمومیت الکلی پارانوئید، عارضه دار، افسردگی غیرعادی (آتیپیک) و بیمارگونه خوانده شده است و همه این اصطلاحات نشانگر یک سندرم شدید رفتاری است که به سرعت پس از مصرف مقادیر کمی الکل که در اکثر افراد اثرات رفتاری جزئی ایجاد می کند پدید می آید.
این تشخیص در زمینه مسائل حقوقی حائز اهمیت است زیرا مسمومیت با الکل عموماً به عنوان دلیل عدم مسئولیت افراد در قبال اعمالشان پذیرفته نمی شود. اما از مسمومیت الکلی فرد می توان در دفاعیات حقوقی استفاده کرد مشروط بر آن که وکیل مدافع بتواند ثابت کند که موکلش واکنشی غیر منتظره، منحصر به فرد و بیمارگونه نسبت به مقادیر اندک الکل نشان می دهد.
در گزارش های روایتی افراد مبتلا به مسمومیت الکلی، افرادی توصیف شده اند که دچار سردرگمی (کونفوزیون)، اختلال موقعیت سنجی و دارای خطاهای حسی، هذیان های گذرا و توهمات بینایی بوده اند. بیماران مبتلا ممکن است فعالیت روانی حرکتی بسیار فزاینده ای پیدا کرده و رفتار تکانشی و پرخاشگرانه بروز دهند و احتمال دارد برای دیگران خطرناک باشند.
این افراد همچنین ممکن است افکار خودکشی داشته و اقدام به خودکشی نمایند. این اختلال معمولا ً چند ساعت بیشتر طول نمی کشد و به خواب عمیقی منتهی می شود و افراد مبتلا پس از بیداری، وقایع ضمن دوره اختلال را به یاد نمی آورند. علت این اختلال معلوم نیست ولی گزارش ها حاکی است که بیشتر در افراد مضطرب دیده می شود.
بر طبق یک نظریه، مصرف نوشیدنی های الکلی موجب آشفتگی و فقدان کنترل می شود، تا حدی که تکانه های پرخاشگرانه آزاد می شوند. فرضیه دیگر این است که آسیب مغزی (به خصوص آنسفالیت یا آسیب ناشی از ضربه) برخی افراد را مستعد به عدم تحمل در برابر الکل می‌کند به طوری‌که پس از مصرف مقادیر اندک الکل رفتارهای نابهنجار بروز می‌دهند.
عوامل زمینه ساز مسمومیت الکلی عبارتند از سن بالا، مصرف داروهای خواب‌آور و رخوت‌زا و احساس خستگی. رفتار شخص در حین مستی با مشروبات الکلی غیرعادی است. مثلاً فردی کم رو و آرام پس از مصرف مقادیری جزئی الکل، طغیانگر و پرخاشگر می‌شود.
در درمان مسمومیت الکلی فرد مست، باید بیمار را از صدمه زدن به خود و دیگران بازداشت. مهار فیزیکی ممکن است ضرورت پیدا کند اما به دلیل شروع ناگهانی اختلال مسمومیت الکلی، استفاده از آن دشوار است. پس از مهار کردن بیمار، تزریق داروی ضد روان‌پریشی نظیر هالوپریدول در کنترل تهاجمات بیمار مؤثر است. این اختلال باید از سایر علل تغییر ناگهانی رفتار، نظیر صرع کانونی (پارسیل) مرکب تفکیک شود. برخی افراد مبتلا به این اختلال پس از مصرف مقادیر جزئی الکل، امواج نیزه‌ای در لوب گیجگاهی پیدا کرده‌اند.
