یکی از کاربردهای مؤثر و قوی هیپنوتیزم در درمان مواد افیونی، مواد محرک، مواد توهم زا و سیگار است. شیوه درمان آن ها به وسیله هیپنوتیزم تقریباً مشابه هم ولی صرفاً نوع القائات آنان با هم فرق دارد. هیپنوتیزم یک حالت القای ارادیست.
حالتی شبیه به خواب آلودگی که در آن میزان آگاهی سوژه (فرد هیپنوتیزم شونده) افزایش می یابد. این آگاهی بر روی مطالبی تمرکز می کند که توسط هیپنوتیزور به او ارائه می شود.
با تمرکز قوی و فعال شدن شرایط روانی خاص، سوژه به مرحله عمیقی از هیپنوز می رسد که می توان پدیده های جالب هیپنوتیکی مثل فراموشی پس هیپنوتیزمی، بازگشت به سنین قبلی، ایجاد بی حسی موضعی و حالت خوابگردی را در سوژه ایجاد نماید.
در مرحله اول هیپنوتیزم، فرد احساس آرامش و تلقین پذیری نسبی دارد.
در مرحله دوم هیپنوتیزم، آرامش عمیق تر توأم با احساس رهایی یا سنگینی یا سبکی عمومی و افزایش عمومی دمای بدن و تلقین پذیری بیشتر از مرحله اول. در مرحله سوم ظهور بارزتر و قوی تر آرامش و احساس رهایی و تعمق و تمرکز ملاحظه می نماید. امواج مغزی و سایر شرایط فیزیولوژیکی فرد در این مرحله آرام و کند می گردد. در این مرحله تلقین پذیری و فرم پذیری بیشتر جسمانی و روانی بر فرد مستولی می گردد.
در مرحله سوم هیپنوتیزم، اگر به فرد تلقین شود که دست هایش سبک و بی وزن می شود این اتفاق اتوماتیک و تحت ضمیر درونیش و تحت مکانیزم پذیرش تلقین صورت می پذیرد.
در مرحله چهارم، پنجم، ششم و هفتم هیپنوتیزم، قابلیت های تلقین پذیری، ادراکی - حسی و تفکری خاص فرد افزایش می یابد. در این مراحل قدرت تصورات و تصویرسازی ذهنی بالا می رود و می تواند تصاویر بسیار واضح و مشخصی از پدیده‌های مختلف داشته باشد.
در حالت هیپنوتیزم درجه تلقین پذیری فرد افزایش می یابد و البته هرچه هیپنوتیزم عمیق تر، درجه تلقین پذیری فرد بیشتر خواهد بود. با توجه به افزایش قابلیت های تلقین پذیری، شرایط ادراکی - حسی و تفکری خاص برای کسب آرامش بیشتر، حساسیت زدایی و نیز درمان بسیاری از بیماری های جسمانی، روانی و روان تنی می توان از هیپنوتیزم سود جست.
برای مثال اگر به فرد در این مرحله تلقین می‌شود که روز به روز آرام و شادتر می شود و یا صبور و شکیبا می‌گردد، این اتفاق خیلی سریع تر از معمول برای او می افتد. یا اگر به فرد تلقین شود که از طعم و بوی سیگار بدش می آید و سیگار حال او را منقلب می‌کند، این اتفاق برایش رخ می‌دهد. به طور کلی هیپنوتیزم می تواند کاربرد متعدد و وسیعی در ایجاد آرامش، افزایش سطح انرژی جسمانی و درمان و ترک بسیاری از عادات ناپسند و مضر و نیز درمان بیماری‌ها داشته باشد.
امروزه از هیپنوتیزم برای افزایش سطح اعتماد به نفس، قدرت و انرژی در شرایط مختلف به خصوص ورزش‌های قهرمانی استفاده می برند.
نکته قابل توجه این است که هیپنوتیزم به خودی خود درمان نیست. بلکه حالت و شرایطی است که می‌تواند برای درمان مورد استفاده قرار گیرد. حالتی از آرامش، تلقین پذیری و شرایطی به دور از مقاومت های آگاهانه و نیمه خود آگاهانه ذهن هوشیار که می‌تواند از عوامل مهم درمان تلقی شود.
در واقع هیپنوتیزم زمینه ای را مهیا می سازد که اصول شرطی سازی و مبانی شناختی و یا حتی بینشی در یک جو بدون اضطراب و مقاومت با سهولت بیشتری انجام می پذیرد. این مسئله بسیار مهمی است زیرا وجود اضطراب و مقاومت مانعی است برای فهم و درک و ارائه مبانی شناختی به بیمار. گاهی ملاحظه می‌شود که اضطراب بیمار مانع بزرگی برای پیشرفت درمانی است و گاهی آنقدر شدید است که به ناچار می باید از داروهای آرام بخش استفاده نمود.
