معالجه معتادین با توجه به مراحل مختلف اعتیاد، مرحله آشنایی و مصارف اولیه، مرحله تداوم مصرف و پیشرفت ممکن است تا حدی تفاوت نماید ولی آن چه مهم است، استفاده از روش مناسب و در واقع معالجه کامل است. مهمترین مسئله قطع مواد مخدر یا (بازگیری) می‌باشد، یعنی باید در اولین قدم از ایجاد آمادگی، (متناسب با وضعیت افراد ممکن است با صحبت یا اجبار ایجاد گردد) قطع وابستگی جسمی را شروع کرد. این کار را معمولاً با عوض کردن نوع ماده مصرفی و کاهش تدریجی آن و یا سم زدایی بدن از مواد مخدر آغاز می‌نمایند. در قدم بعدی باید روان و روح بیمار را از چنگال اعتیاد خلاص کرد که کاری است حساس و باید در مورد آن اقدام شود.
خود درمانی در زمینه ترک اعتیاد به وسیله خود فرد یا اطرافیان می‌تواند نتیجه بخش باشد. به خصوص در مورد نوجوانان و جوانان معتاد. صحیح ترین شکل آن است که با مشورت پزشک متخصص که در ترک اعتیاد تجربه دارد اقدام گردد. در این موارد پس از تماس با پزشک که ممکن است حتی متخصص داخلی هم باشد، باید اقدامات دارو درمانی و روان درمانی توأماً به وسیله وی و با کمک اطرافیان در منزل، یا همان درمان سرپایی، تحت مداوا قرار گیرد.
پس از ایجاد آمادگی و تهیه مقدمات، پزشک او را آماده می‌کند دکتر چنین وانمود می‌نماید که در داروها هیچ مواد مخدری نیست. بیمار نباید بداند ترکیب داروها چیست. فرضاً اگر ویتامین ث تزریق می‌کند بیمار نباید بداند او باید تصور کند که داروی معجزه آسائی به او تزریق شده است.
اعتیاد در مراحل اولیه اگر سرپائی و در منزل و با کنترل و تحت نظارت پزشک معالجه شود، اثرات بهتری خواهد داشت. اما در شرایطی که بیمار نیاز به حمایت و کنترل بیشتری دارد بستری در کلینیک معتبر ترک اعتیاد به منظور راحتی و رفاه بیمار معقولانه است و به جهت جلوگیری از ایجاد مشکلات و ناراحتی بیمار انجام می شود.
۱-شدیداً احساساتی است
۲-از نظر جنسی بیمار فوق العاده تحریک پذیر می‌شود
۳-از نظر روحی فرد دچار خیالبافی می‌شود
۴-از نصیحت و طعنه، فوق العاده ناراحت و آزرده خاطر می‌گردد
متخصصین در رابطه با ترک اعتیاد کلاً از دو شیوه استفاده می‌نمایند. یکی دارو درمانی و دیگری روان درمانی است. در مراحل ابتدائی اعتیاد به مواد مخدر، چون وابستگی جسمی کمتر است به روان درمانی بیشتری نیاز است. ترک بدون استفاده داروی جایگزین امکان پذیر نیست چون معتاد تحمل کوچکترین ناراحتی جسمی را ندارد. ترس از ناراحتی های حاصله از نبود مواد مخدر، او را به ادامه اعتیاد کشانیده، بنابراین استفاده از داور رکن اصلی معالجه است.
شیوه‌های روان درمانی و چگونگی اجرای آن از سوی متخصصین به رشته تحریر درآمده و موجود می‌باشد. آن چه که معتادین در رابطه با این مسائل می‌گویند می‌تواند برای متخصصین هم جالب باشد. پس از شناخت کمبود‌ها و تشخیص اختلالات روانی، به تدریج باید به بیمار تفهیم کرد که بعضی خصوصیات موجود در خودش هم در گرایشش به اعتیاد تأثیر داشته و بعد آن خصوصیات را هم شناخت و کشف و در جهت برخورد با آن ها باید تصمیمی گرفته شود و در این میان نکته ظریفی وجود دارد و آن ایجاد علاقه به ترک اعتیاد و ادامه این وضع توسط بیمار است. تا افکار مغشوش و اضطراب وی را بر طرف و امکان بازگشت را کاهش دهد. ایجاد دشواری برای تهیه مواد مخدر علاوه بر این که همیشه بهترین راه مبارزه با اعتیاد محسوب می‌گردد، از به وجود آمدن تزلزل در روحیه معتادین و کشش و تمایل آنان جلوگیری و امید به نتیجه بخش بودن اقدامات درمان اعتیاد را افزایش می‌دهد.
روان درمانی در ایجاد آمادگی برای ترک اعتیاد، ادامه راه و عدم بازگشت صد در صد مؤثر و سازنده است. در کنار آن معالجه جسمی و رها کردن جسم از وابستگی هم ضروری و اجتناب ناپذیر است و نیز ایجاد حالتی در جسم برای تطابق و مقاومت با شرایط جدید و عدم واکنش در مقابل نرسیدن ماده مخدر. برای ایجاد چنین شرایطی در سلول های بدن تدریجاً عمل می‌شود و از داروهای جایگزین استفاده به عمل می‌آید.
