وجه طبی – فیزیولوژیک. یک بیماری اما با پس زمینه مسائل شخصیتی و روان شناختی که با تأثیر بر گیرنده ها و پیام رسان های مغز حتی تغییرات ساختاری در آن پدید میآورد که دیر بازگشت یا برگشت ناپذیر است.
مصرف مواد مخدر با تحریک مراکز پاداش و افزایش دوپامین منجر به تقویت مثبتی می شود که فرد تمایل به تکرار این تجربه خوشایند دارد. رفتاری که در اعتیاد به مواد مخدر احساس اجبار به مصرف یا رفتار داروجویانه نامیده می شود. آیا معضل اعتیاد به همین جا ختم می شود؟ آیا بیماری اعتیاد ابعاد امنیتی، سیاسی و بالاخره فرهنگی ندارد؟ ظاهراً ما در دورانی فقط نگرش امنیتی به معضل اعتیاد داشتیم. تصورمان در اوایل انقلاب این بود که با مجرم شناختن و دستگیری معتاد و اعدام قاچاقچی مسئله حل میشود، اما تجربه متجاوز از یک دهه نشان داد که نگرش امنیتی صرفاً راه گشا نیست گرچه نمیتوان این وجه را انکار کرد.
نیروی انتظامی در این مبارزه متجاوز از ۳۶۰۰ شهید و ۱۲ هزار مجروح داشته است. به بیان قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در یازده سال گذشته سه و نیم میلیون نفر در حوزه مواد مخدر دستگیر شدهاند. این آمار در شش ماهه اول امسال دویست هزار نفر بوده است که ۷۰ درصد آن ها قاچاقچی بوده اند، اما متاسفانه مشکل اعتیاد حل نشده و جامعه پاک نشده است.
اما در وجه سیاسی اعتیاد به مواد مخدر، باید به نقش سازمان سیا در گسترش کشت خشخاش در زمان اشغال افغانستان به دست شوروی سابق اشاره کرد. سازمان سیا کشاورزان افغانی را وادار به کشت تریاک کرده از آن ها مالیاتی به نام مالیات انقلاب اخذ و با وجه آن اسلحه و مهمات در اختیار مجاهدین قرار میداد. از این امر هم نمیتوان گذشت که مخالفین رژیم های مختلف در طول سالیان همواره بعضی از حکومت گران را به دست داشتن در توزیع مواد مخدر و تخدیر جوانان متهم کردهاند.
آیا اعتیاد مبتذل ترین نوع فرهنگ یعنی ولنگاری، بیبند و باری، بیکاری و مفت خوری، فساد و فحشا، رشوه و پولشویی، جرم و جنایت و قاچاقچی گری را در پی ندارد؟ این هم بعد فرهنگی. بنابراین هر برنامه ریزی و مبارزه با اعتیاد باید به این ویژگی ها توجه کند وگرنه محکوم به شکست است. البته پس زمینههای بسترسازی چون بیکاری، فقدان تفریحات، سالم فقدان برنامه های قوی پیشگیری و آگاهیبخشی را نیز باید به این مجموعه اضافه کرد.
در نزدیکی های جلال آباد در افغانستان بازاری وجود دارد به نام شیگل که یکی از بزرگترین بازارهای تریاک جهان است. این جا روزانه هزاران کیلو تریاک خرید و فروش میشود به گونهای که بوی تریاک از فاصله دور به راحتی استشمام می شود. آن جا اصلی ترین مرکز تجارت مواد مخدر جهان است. مغازهداران تریاک را کیلویی می خرند و چند صد کیلویی یا تنی به قاچاقچیان و تهیه کنندگان هروئین میفروشند.
گروههای مسلح حاملین مواد مخدر را تا مرز بدرقه میکنند. بیش از ۳۰۰ کارگاه سیار در افغانستان به تولید هروئین اشتغال دارند. نکته جالب این که از تجارت ۶۶ میلیارد دلاری مافیای مواد مخدر فقط ۲ میلیارد دلار به کشاورزان افغانی میرسد.
مرکز درمان اعتیاد دی زیر نظر دکتر بختیاری تنها مرکز درمان بیمارستانی در کشور آمادگی ارائه خدمات تخصصی به مراجعین محترم می باشد.