مطالعه ای که در مورد اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان مبتلا به کم توانی ذهنی همراه صرع انجام شده است نشان داد که حدود یک سوم این افراد اختلال در خودماندگی یا اختلالی مشابه آن نیز داشته اند. میزان بروز توأم کم توانی ذهنی، صرع فعال و در خودماندگی یا یک اختلال شبیه در خود ماندگی در جمعیت کلی حدود 0.07 درصد است.
خودانگاره منفی و عزت نفس پائین خصوصیات شایع افراد مبتلا به کم توانی ذهنی است که از متفاوت بودن خود با دیگران آگاهند. آنها بدلیل عدم توفیق در برآورده کردن توقعات والدین و جامعه شکست خورده و پیوسته نسبت همسالان و حتی برادر و خواهرهای کوچکتر از خود عقب می مانند و مکرراً دچار احساس شکست و یأس می شوند.
مشکلات برقراری ارتباط نیز آسیب پذیری آنها را نسبت به احساس ناشایستگی و ناکامی بیشتر می کند. رفتارهای نامتناسب نظیر کناره جویی شایعند. احساس اضطراب، خشم، ملال و افسردگی آنها را به احساس مداوم انزوا و بی کفایتی ربط داده اند.
علل ژنتیک عبارتند از اختلالات کروموزومی و ارثی
عوامل مربوط به رشد شامل تماس با عفونتها و سموم در دوران پیش از تولد و سندرمهای اکتسابی عبارتند از صدماتی نظیر نارسایی و عوامل فرهنگی اجتماعی. شدت کم توانی حاصله بستگی به زمان و طول مدت صدمات وارده یا مواجهه دستگاه عصبی مرکزی با صدمات دارد.
شایعترین اختلالات کروموزومی که معمولاً کم توانی ذهنی (دست کم در حد متوسط) ایجاد می کنند عبارتند از:
محرومیت از غذا، پرورش و تحریک اجتماعی ممکن است در بروز کم توانی ذهنی نقش داشته باشد. حال آنکه عوامل ژنتیک، محیطی، زیستی و روانی اجتماعی در کم توانی ذهنی تأثیر مکمل دارند.
هر چند اختلالات کروموزوم های جنسی همیشه با کم توانی ذهنی همراه نیستند و هوش طبیعی یا بالاتر از طبیعی دارند اما چند عامل زمینه ساز اختلالات کروموزومی می باشند از جمله سن بالای مادر، احتمالاً سن بالای پدر و یا تشعشع اشعه ایکس.
از عوامل ژنتیک سببی می توان به علل سببی و علل کروموزومی مشهود و تحت میکروسکوپی کم توانی ذهنی اشاره کرد.
