فنتانیل یک نسخه با نام تجاری فنتانیل سیترات است. فنتانیل یا اکتیک یا فنتورا به عنوان یک قرص پاستیل ترانس مخاطی توصیف می شود و همچنین فنتانیل به صورت آمپول، پچ پوستی و قرص استفاده می‌شود در نظر گرفته شده است که برای بیماران مبتلا به سرطان برای مدیریت دردهای اولیه تجویز می شود.
شرایطی که برای فردی که به عنوان معتاد به مواد افیونی شناخته می‌شود شامل مصرف دائم داروهای خاص مانند مورفین، فنتانیل ترانس درمال یا هیدرومورفون برای یک هفته یا بیشتر است. برای استفاده از فنتانیل، بیماران باید داروهای اصلی خود را مصرف کنند. فنتانیل نباید در افرادی که قبلاً به مواد افیونی گرفتار نشده اند استفاده شود و نباید برای مدیریت درد های عضلانی یا برای سردرد یا میگرن استفاده شود.
دلیل این که استفاده از فنتانیل بسیار کنترل و تنظیم شده است این است که ماده فعال آن فنتانیل است. فنتانیل یک ماده افیونی مصنوعی بسیار قوی است که مانند مورفین روی مغز و بدن اثر می‌گذارد، اما بین پنجاه تا صد برابر قوی‌تر است. برخی از نسخه های غیرقانونی فنتانیل که در بازار سیاه به فروش می رسند می توانند هزاران بار قوی تر از مورفین باشند. اکتیک و سایر محصولات حاوی فنتانیل فقط باید برای بیمارانی که درد شدید دارند تجویز شود.
فنتانیل یک ماده مخدر است و یک داروی تجویزی و فوق العاده قوی است. قدرت آن به این دلیل است که فقط باید توسط بیمارانی استفاده شود که قبلاً به مواد افیونی گرفتار شده اند. در غیر این صورت، می تواند باعث مصرف بیش از حد شود. همراه با خطر بالای مصرف بیش از حد، فنتانیل بسیار اعتیاد آور است. فنتانیل به عنوان یک اپیوئید به گیرنده های سیستم عصبی مرکزی متصل می شود.
از آن جایی که فنتانیل بسیار قدرتمند است، با انجام این کار، به دلیل سیل مواد شیمیایی مانند دوپامین، می تواند واکنش سرخوشی قوی ایجاد کند. هنگامی که این پاسخ شروع می شود، می تواند چرخه های لذت و پاداش را در مغز ایجاد کند و باعث اعتیاد شود. اثرات فنتانیل شبیه هروئین هستند. همراه با سرخوشی، سایر اثرات مطلوبی که می تواند افراد را به سمت سوء استفاده از این داروها سوق دهد شامل آرامش و خواب آلودگی است. اثرات نامطلوبی نیز ممکن است رخ دهد از جمله حالت تهوع، افسردگی تنفسی، بی هوشی، کما و مرگ.
استفاده مکرر از فنتانیل ممکن است منجر به اختلال مصرف مواد افیونی شود. سوء استفاده عمدی از فنتانیل ممکن است منجر به مصرف بیش از حد و یا مرگ شود. خطر ابتلا در بیماران با سابقه شخصی یا خانوادگی (والدین یا خواهر و برادر) اختلالات مصرف مواد مخدر (از جمله اختلال مصرف الکل)، در مصرف کنندگان فعلی دخانیات یا در بیماران با سابقه شخصی سایر اختلالات سلامت روان (افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیت) افزایش می یابد.
بیماران برای نشانه‌های رفتار جستجوی دارو (مثلاً درخواست‌های سریع جایگزین برای پر کردن مجدد) نیاز به نظارت دارند. این شامل بررسی همزمان مواد افیونی و داروهای روانگردان (مانند بنزودیازپین ها) می شود. برای بیمارانی که علائم و نشانه های اختلال مصرف مواد افیونی دارند، باید با یک پزشک متخصص مشورت شود.
