عوارض مصرف شیشه و سایر مواد محرک

مصرف مواد محرک با رهایی مقادیر زیادی از عصب رسانه ها همراه است. رهایی این عصب رسانه ها سبب افزایش تعداد ضربان قلب و فشار خون می شود و احساس لذت، اعتماد به نفس، انرژی و افزایش آگاهی پدید می آید، میل جنسی افزایش و اشتها کاهش می یابد.

مصرف شیشه سبب تحریک گروهی از سلول های عصبی شده که این سلول ها در کنترل رفتار جنسی دخیل هستند. تحریک این سلول های عصبی سبب گرایش به جستجوی وسواس گونه می شود. مصرف مت آمفتامین سبب افزایش حساسیت شده و به شکلی اجبارگونه درگیری در فعالیت مجدد و مکرر جنسی پدید می آید. این رفتار به شکل اجبارگونه انجام می شود و فرد خارج از اختیار خود احساس نیاز مکرر برای برقراری روابط جنسی می کند، احساسی که اگر به عمل جنسی ختم نگردد، سبب ایجاد تنش، بی قراری و خشونت می شود.

فرد مصرف کننده در مقابل این واکنش و احساس فزاینده و غیرقابل کنترل، شریک جنسی خود را تحت فشار برای برقراری رابطه جنسی قرار می دهد و غالباً شریک جنسی که توانایی هم پایی با این نیاز غیرمعمول را ندارد به طرق مختلف از این رابطه آسیب می بیند. بسیاری از زنان قربانی خشونت خانوادگی عنوان کرده اند که برای ایجاد این هم پایی مجبور به استفاده از مت آمفتامین شده اند.

مت آمفتامین ماده سکس هم نامیده می شود. مثل مواد محرک سبب ایجاد نشاط و قدرت برای درگیر شدن در فعالیت های مختلف از جمله سکس می شود. مصرف کنندگان این ماده می گویند که مصرف این ماده به آنها اجازه می دهد تا ساعت ها در حالت تحریک باقی بمانند بدون اینکه به اوج لذت جنسی و ارگاسم برسند.

رفتارهای پرخطر جنسی و محافظت نشده در گروه مصرف کنندگان مت آمفتامین به فراوانی دیده می شود. نیاز به داشتن رابطه متعدد جنسی، دفعات متعدد رابطه، سکس بدون ملاحظه و مهار گسیخته، کاهش تعلق عاطفی و عشقی در رابطه جنسی، بی توجهی به استفاده از کاندوم و انتخاب شریک جنسی نامناسب، پیامدهای زیان باری به همراه دارد.

احساس فوریت و اجبار برای داشتن رابطه جنسی به همراه عدم توانایی برای رسیدن به انزال، می تواند خطر خشکی، پارگی و آسیب به اندام های جنسی، مقعد، راست روده یا دهان را به همراه داشته باشد و خطر ابتلا به سندرم نقص ایمنی اکتسابی را بالا ببرد.

خشونت خانوادگی، سوء رفتار و غفلت از کودک بر اثر مصرف مواد محرک

همانطور که در بحث علائم روانی مت آمفتامین گفته شد، مصرف این ماده با بروز علائم روانی همراهی دارد که احتمال وقوع رفتارهای خشن جسمی و جنسی را بالاتر می برد.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که هرچند مصرف مواد و گرایش به رفتارهای خشن حتی بدون مصرف مواد هم داشته اند بالاست ولی تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از افرادی که درگیر خشونت و جرائم و جنایات شده اند، غالباً این رفتارها را در ارتباط با مصرف مواد کسب کرده اند و یا اگر وجود داشته با مصرف مواد به طور قابل توجهی تشدید شده است. در مورد مت آمفتامین همان طور که عنوان شد احتمال قربانی شدن و یا منبع خشونت بودن هر دو بالاست.

یکی از مهم ترین مشخصه های خشونت و جرم در مصرف کنندگان، بروز پارانویا و بدبینی شدید نسبت به همسر است که منشأ اکثر همسرکشی هایی است که در معتادین به شیشه و مواد محرک دیده می شود و یکی از منابع بالقوه و بالفعل آزارهای خانوادگی است.

همیشه این بحث مطرح بوده است که آیا ماده به دلیل اثرات مستقیم دارو شناختی خود سبب بروز تهاجم می شود یا این رفتار تهاجمی مرتبط به شیوه زندگی و پیامدهای این شیوه بر رفتار خانوادگی و اجتماعی فرد است.

خشونت دارو شناختی اشاره به اثرات استفاده از ماده بر سیستم شیمیایی بدن دارد. قوی ترین شواهد در ارتباط با تأثیر این عامل در بروز تهاجم، به محرک های روانی مثل مت آمفتامین ارتباط می یابد. در مدل های حیوانی و انسانی استفاده مداوم از مت آمفتامین سبب بروز رفتارهای تهاجمی می شود.

خشونت خانوادگی بر اثر مصرف مواد محرک

تهاجم اقتصادی- اجباری؛ فرد برای حمایت از رفتارهای پر هزینه خود نیازمند منابع اقتصادی است و چون قادر نیست این هزینه ها را از طریق مشروع و قانونی تأمین کند، به اجبار به رفتارهای خشن برای تأمین هزینه های خود روی می آورد. طبعاً جامعه و خانواده فرد در معرض تهاجم قرار می گیرند و خود فرد نیز به دلیل گرایش به رفتار مجرمانه در معرض آسیب از سوی مأموران قانون و دیگران قرار می گیرد.

تهاجم شبکه ای؛ اشاره به خشونتی دارد که برای کنترل شبکه توزیع و مصرف مواد به کار می رود. تهدیدها و تنبیه های بدنی افراد مختلف هنگام پای فرو نهادن از قوانین شبکه امری عادی و طبیعی به نظر می رسد.

معتادین شیشه بسیار تحریک پذیر هستند و به اندک مسئله ای می توانند خشم و پرخاش زائدالوصفی از خود نشان دهند. این شرایط بالأخص هنگامی که ماده مصرفی اثرات خود را از دست می دهد بیشتر می شود و شخص نگران علائم ترک شده و با عجله به سوی مصرف می رود.

هر مانعی که مقابل این مصرف قرار بگیرد می تواند افزایش خشم و تحریک پذیری را به همراه داشته باشد. کودک نگون بخت که وسیله زیبای پایپ را شکسته نقطه هدف این خشونت قرار گرفت. مصرف کنندگان مت آمفتامین قادر به تنظیم خشونت و مقدار خشونتی که نشان می دهند نیستند و درک خود از کار که می کنند را از دست می دهند.

موضوع قابل توجه میزان خشونت و به عبارت دیگر وحشی گری زائدالوصف این افراد است که می توانند شدیداً بی رحم و شکنجه گر باشند که در سایه عدم بینش اختلال قضاوت ناشی از مصرف ماده پدید می آید.

از سوی دیگر در معرض آزار قرار گرفتن مادران توسط همسران مبتلا به شیشه به طور غیر مستقیم از ظرفیت نگهداری، رشد و رسیدگی روانی به کودکان به شکل قابل توجهی کاسته و مادر آسیب خورده طبعاً قادر به نگهداری از کودکان و حتی محافظت از آنان در مقابل رفتارهای نامساعد پدر یا ناپدری نمی باشد. گاهی مادران برای حفظ رابطه معیوب خود با پدر یا ناپدری، در آزار رسانی به کودکی سهیم می شوند. در این شرایط آسیب وارده به کودک به حداکثر می رسد.

روان پریشی بر اثر مصرف مواد محرک

اختلال روان پریشی حاد، پدیده شایعی در جریان مصرف شیشه و مواد محرک است و یکی از مهم ترین علل مراجعه به اورژانس های روانپزشکی و یا بستری در بخش های روانپزشکی است. این حالت در فاز حاد مسمومیت به شکل های هذیان های گزند آسیب، تعقیب، نفوذ، کنترل، توهمات شنیداری، بینایی و لمسی دیده شود، در برخی موارد حتی بعد از رفع علائم دوره مسمومیت و عدم مصرف مجدد ماده.

این علائم به سه گروه عمده که در زیر آمده دیده می شود:

  • روان پریشی گذرا، که بروز و دوام علائم محدود به دوره مسمومیت با ماده و حداکثر 5-4 روز بعد از آن می باشد.
  • روان پریشی طول کشیده، در این حالت علائم معمولاٌ بین یک هفته تا یک ماه طول می کشد.
  • روان پریشی پایدار، در این حالت علی رغم عدم مصرف ماده، روان پریشی می تواند تا ماه ها طول بکشد و یا به شکل پایدار باقی بماند.

در برخی موارد، به دنبال رفع علائم روان پریشی، حتی با مصرف مقادیر کم و یا تجربه استرس های روانی بدون مصرف ماده، شانس بازگشت علائم وجود دارد، بنابراین فشارهای روانی، یک عامل خطر غیر وابسته برای تجربه مجدد روان پریشی به شمار می روند.

روان پریشی بر اثر مصرف مواد محرک

تلاش های زیادی صورت گرفته که بین علائم روان پریشی ناشی از مصرف مت آمفتامین و اسکیزوفرنیا، علائم و نشانه های افتراق دهنده ای پیدا کنند که در تشخیص افتراقی کمک کننده باشد ولی عمدتاً فاقد نتیجه بوده است، بدین معنا که در صورت بروز روان پریشی طول کشیده یا پایدار علائم این دو از یکدیگر غیر قابل افتراق است.

مصرف مزمن مت آمفتامین می تواند در حافظه، توجه و عملکردهای اجرایی مغز اشکالاتی ایجاد کند.

عوارض خلقی، افسردگی و شیدایی بر اثر مصرف مواد محرک

خلق بالا و تحریک پذیر همراه با افزایش سکس و پرحرفی و گرایش به کارهای تکراری، علائم حاد مسمومیت ماده را، بسیار شبیه به یک دوره شیدایی کرده است. روان پریشی ناشی از مصرف مت آمفتامین، می تواند با هذیان های بزرگ منشی و کنترل همراه باشد که نمای یک اختلال دو قطبی در فاز شیدایی همراه با روان پریشی را تقلید می کند.

اگر علائم شیدایی به طور مشخص ناشی از مصرف ماده باشد، اختلال خلقی ناشی از مصرف مت آمفتامین نام می گیرد. در این دیدگاه اختلال شیدایی پدید آمده و یا درجات دوقطبی بودن که در زمینه سوء مصرف ماده دیده می شود مرتبط با مصرف ماده بوده و با قطع آن از بین می رود و درمان نگه دارنده یا تثبیت کننده خلق الزامی نمی باشد.

اختلال خلقی ناشی از مصرف ماده ممکن است به شکل افسردگی هنگام بازگیری از ماده تظاهر کند. کندی، خلق پایین، پراشتهایی، پرخوابی یا بی خوابی، علائمی هستند که طی بازگیری از آمفتامین ها دیده می شود.

معمولاً این علائم طی چند روز بهبود می یابند ولی تداوم علائم که گاهی با افکار جدی خودکشی و عدم لذت عمیق از زندگی است، نشان دهنده بروز اختلال افسردگی مرتبط با مصرف ماده است که دوران ترک و پرهیز، روی داده است. برخی مواقع درمان دارویی ضد افسردگی ممکن است قادر به رفع این حالت نباشد و درمان های جدی تری مثل بستری و ... لازم باشد.

اختلال خواب بر اثر مصرف مواد محرک

مصرف شیشه با بیخوابی و کاهش نیاز به خواب همراه است. این ویژگی سبب می شود تا گرایش به مصرف در برخی گروه های شغلی که با کار مداوم و نیاز به بیداری طولانی همراه است بالاتر باشد.

رانندگان یکی از این گروه ها هستند. هر چند در بررسی های آزمایشگاهی به نظر می رسد که مصرف شیشه مهارت های رانندگی را افزایش می دهد ولی عملاً شواهد دیگری وجود دارد.

مصرف شیشه و مواد محرک، با کاهش مهارت ها و توانایی های رانندگی ارتباط دارد. رانندگاه تحت تأثیر مصرف این ماده به دلیل رفتار ویژه خود، احتمال بیشتری دارد که سریع تر حرمت کنند یا تغییر جهت دهند و رفتار پر خطرتری هنگام رانندگی داشته باشند.

عوارض شناختی بر اثر مصرف مواد محرک

استفاده طولانی مدت از شیشه به دلیل اثرات عصب کش بالقوه آن با برخی اختلالات شناختی همراهی دارد. یکی از این اختلالات، اختلال در حافظه است. اختلال دز عملکرد اجرائی، یادگیری، روانی کلام و حافظه کارکردی که در مصرف طولانی مدت مت آمفتامی دیده می شود، به دلیل دخالت جدی در عملکرد شغلی فرد با کارافتادگی و بیکاری همراه بوده است.

نقص در استدلال انتزاعی، طرح ریزی، حافظه، توجه، عملکردهای اجرایی و انعطاف پذیری رفتار از اثرات مستقیم عصب کش مت آمفتامین می باشند. بنابراین، ممکن است نقش غیر مستقیمی در عملکرد و شکل گیری حافظه داشته باشد.

عوارض قلبی- رگی بر اثر مصرف مواد محرک

شیشه ماده محرکی است که اثرات خود را از طریق افزایش و رهایی عصب رسانه هایی اعمال می کند که به افزایش سرعت و انتقال عصبی بین سلول ها و سیستم عصبی کمک می کنند. این مواد سبب تنگی رگ های خونی، اسپاسم ناگهانی رگ ها، افزایش ضربان قلب و فشار خون می شوند.

بیماری های قلبی

شایع ترین مشکلات قلبی که در مصرف کنندگان مواد محرک روی می دهد می توان به درد قفسه سینه، افزایش ضربان قلب، تنگی و کوتاهی نفس، اسپاسم منتشر رگ ها، تنگی کرونرها و پارگی حاد آئورت و مرگ ناگهانی اشاره کرد.

در نهایت می توان گفت، مصرف کنندگان مواد محرک در معرض خطر بالای حوادث قلبی- رگی هستند.

عوارض مغزی بر اثر مصرف مواد محرک

مصرف شیشه و سایر مواد محرک با انواع حوادث مغزی، مثل خونریزی داخل مغزی، و انفارکتوس مغزی همراه بوده است.

به نظر می رسد مصرف این ماده با ایجاد و اسپاسم در رگ ها، جریان خون مغزی را می کاهد و عملکرد مغزی را دچار اختلال می کند. فعال شدن سیستم سمپاتیک و افزایش فشار خون می تواند زمینه ساز بروز خونریزی داخل مغزی و آنوریسم رگ های مغزی شود.

رفتارهای کلیشه ای، رفتارهای بدون هدف و تکراری هستند که در مصرف کنندگان مت آمفتامین و کوکائین دیده می شوند، مثل تنظیم کردن مکرر ساعت، ردیف کردن و منظم کردن اشیاء روی میز و ... چیزی که این رفتار را دردسر ساز می کند درگیری این افراد در حرکات بدون ثمر و بدون کسب دستاوردهای مشخص است.

عوارض گوارشی بر اثر مصرف مواد محرک

در مصرف کنندگان شیشه شایع ترین علائم گوارشی عبارت است از کرامپ های شکمی و معده ای، اسهال و یبوست و بی اشتهایی.

به علت انقباض منتشر رگ ها، ترجمان های هدف دچار کمبود خون و اکسیژن و ایسکمی می شوند. رگ های دستگاه گوارش نیز از این پدیده مستثنی نیستند. به دنبال پدیده انقباض رگ ها، برداشت و سطح جذب کاهش پیدا کرده و بسیاری از مواد لازم کمتر جذب بدن می شوند.

عوارض دهانی بر اثر مصرف مواد محرک

دهان مت اصطلاحی است که برای آسیب های دهانی و دندانی ناشی از مصرف مت آمفتامین بکار برده می شود و یکی از مهم ترین مسائلی است که سلامت این گروه را به خطر می افکند.

آسیب دهانی در زمینه مصرف مت آمفتامین به چند دلیل رخ می دهد:

  1. هنگامی که فرد، مصرف کننده ی بالاست اشتیاق به مصرف شیرینی و نوشیدنی های شیرین شدیداً افزایش می یابد.
  2. در این شرایط که ممکن است چندین ساعت طول بکشد معمولاً مسواک زدن و استفاده از نخ دندان موردی پیدا نمی کند.
  3. خاصیت اسیدی این مواد می تواند سبب آسیب دندان ها (مینای دندان و لثه ها) شود.
  4. حرکت دادن دندان ها روی هم و اصطلاحاً دندان قروچه کردن، با مصرف ماده بیشتر می شود. این امر سائیدگی فیزیکی دندان ها را تسهیل می کند.
  5. مصرف مت آمفتامین سبب کاهش بزاق و خشکی دهان می شود. این امر سبب افزایش فعالیت باکتری های بیماری زای دهانی می شود.

عوارض عضلانی بر اثر مصرف مواد محرک

آسیب به عضلات اسکلتی که می تواند سبب از بین رفتن و تخریب سلول های عضلانی شود. شیشه و مواد محرک، ضد افسردگی ها، آنتی هیستامین ها، داروهای ضد روان پریشی، کافئین، اکستازی، الکل، هروئین، لیتیم، حشیش، مورفین، فنوتیازین ها و بوتیروفنون ها، کوکائین و ... همه می توانند رابدومیولیز یا همان تخریب عضلانی در بدن فرد مصرف ایجاد کنند.

مبتلایان به مصرف مت آمفتامین هم خود عامل خشونت هستند و هم به دلیل رفتارها و روان پریشی و بیش فعالی های پدید آمده در معرض بدرفتاری های جسمی و آسیب های عضلانی جدی هستند.