گزارش جدید آژانس مواد مخدر اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که مواد مخدر غیرقانونی در حال تبدیل شدن به یکی از مهم‌ترین تهدیدهای اجتماعی و بهداشتی در این قاره هستند. این بحران علاوه بر افزایش چشمگیر شیوع اعتیاد، موجب افزایش خشونت باندهای قاچاق و فشار مضاعف بر نظام‌های سلامت کشورهای اروپایی شده است.
تهدیدات جدید شامل داروهای تقلبی مرگبار، کشفیات بی‌سابقه کوکائین و رشد نگران‌کننده مصرف کانابینوئیدهای مصنوعی است؛ روندی که بحران اعتیاد را در سراسر اروپا پیچیده‌تر و پرمخاطره‌تر کرده است. الکسیس گوسدیل، مدیر این آژانس در این رابطه بیان داشت: «اکنون با شرایطی روبه‌رو هستیم که به‌سرعت در حال تغییر و پیچیده‌تر شدن است.»
طبق آمار سال ۲۰۲۳، بیش از ۷۵۰۰ نفر در اروپا بر اثر مصرف بیش‌ازحد مواد مخدر (اوردوز) جان باخته‌اند؛ افزایشی که از وخامت بحران اعتیاد حکایت دارد. مرگ‌های ناشی از مصرف مواد افیونی همچنان در صدر قرار دارند، اما رشد مصرف مواد مصنوعی و ترکیب چند ماده مختلف، الگوهای جدید و خطرناک‌تری ایجاد کرده است.
بازار مواد افیونی در اروپا در سال‌های اخیر با تغییرات چشمگیری روبه‌رو شده است. در حالی که هروئین همچنان یکی از مواد مخدر پرخطر به شمار می‌رود، مواد افیونی مصنوعی مانند فنتانیل و نیتازین‌ها به دلیل قدرت بسیار بالا و خطر مرگ‌آور بودن، بحران اعتیاد را در اروپا وارد مرحله‌ای تازه کرده‌اند.
در سال ۲۰۲۳، نیروهای امنیتی موفق شدند ۱۴ مرکز تولید هروئین را در اروپا که عمدتاً در هلند بودند، شناسایی و منهدم کنند. با این حال، همزمان نوعی ماده افیونی مصنوعی به نام نیتازین به سرعت در حال گسترش است.
نیتازین، که معمولاً در قالب مسکن‌های تقلبی وارد بازار می‌شود، به‌ویژه در کشورهای دانمارک و هلند مشکلات زیادی ایجاد کرده است؛ جایی که بسیاری از مصرف‌کنندگان ناخواسته و بدون اطلاع در معرض خطرات مرگبار این ماده قرار می‌گیرند.
طبق آمارها، موارد شناسایی نیتازین در اروپا طی سال ۲۰۲۳ سه برابر افزایش یافته است. میزان قدرت این ماده به قدری بالاست که حتی مقدار بسیار اندکی از آن می‌تواند منجر به مرگ بر اثر اوردوز شود.
کشورهای مختلف اروپایی از جمله آلمان، فرانسه، سوئد و نروژ افزایش نگران‌کننده‌ای از موارد اوردوز ناشی از نیتازین گزارش داده‌اند. همچنین در استونی و لتونی، بخش قابل توجهی از مرگ‌ومیرهای مرتبط با مصرف مواد مخدر به این ترکیبات مصنوعی نسبت داده می‌شود.
طبق آخرین گزارش آژانس مواد مخدر اتحادیه اروپا، کوکائین همچنان جایگاه خود را به عنوان رایج‌ترین ماده مخدر غیرقانونی در این قاره حفظ کرده است. آمارها نشان می‌دهد که طی سال گذشته، حدود ۴.۶ میلیون بزرگسال اروپایی اقدام به مصرف کوکائین کرده‌اند، روندی که نگرانی‌ها درباره گسترش اعتیاد به کوکائین را افزایش داده است.
در سال ۲۰۲۳، کشورهای عضو اتحادیه اروپا موفق به کشف ۴۱۹ تُن کوکائین شدند؛ این میزان برای هفتمین سال متوالی رکوردی تازه در کشفیات کوکائین به ثبت رسانده است. بلژیک با کشف ۱۲۳ تُن کوکائین، اسپانیا با ۱۱۸ تُن و هلند با ۵۹ تُن، به‌عنوان مهم‌ترین دروازه‌های ورود کوکائین به اروپا شناخته می‌شوند.
در کنار واردات، تولید داخلی کوکائین در اروپا نیز در حال افزایش است. در سال گذشته، نیروهای امنیتی موفق به شناسایی و انهدام ۳۴ سایت تولید کوکائین در سطح اتحادیه اروپا شدند.
رشد چشمگیر بازار رقابتی کوکائین در اروپا تبعات منفی متعددی به همراه داشته است؛ از جمله افزایش جرم و خشونت میان باندهای قاچاق مواد مخدر که به نگرانی‌های امنیتی در بسیاری از کشورهای اروپایی دامن زده است.
کارشناسان هشدار می‌دهند که در سال‌های آتی موج گسترده‌ای از درخواست درمان اعتیاد به کوکائین در راه است؛ در حالی که زیرساخت‌های درمانی فعلی برای این حجم از تقاضا آماده نیستند.
حشیش همچنان پرمصرف‌ترین ماده مخدر غیرقانونی در اروپا به شمار می‌رود. طبق آخرین آمار، حدود ۸.۴ درصد از بزرگسالان اروپایی، معادل حدود ۲۴ میلیون نفر در سال گذشته اقدام به مصرف حشیش کرده‌اند. بازار حشیش به ارزش ۱۲.۱ میلیارد یورو عمدتاً در کنترل گروه‌های جنایت‌کار سازمان‌یافته است.
با وجود رواج مصرف حشیش در بسیاری از کشورهای اروپایی، این ماده با خطرات جدی برای سلامت همراه است، از جمله مشکلات مزمن تنفسی و بروز علائم روان‌پریشی، به ویژه در میان مصرف‌کنندگان بلندمدت که در معرض وابستگی به حشیش قرار دارند.
در عین حال، کانابینوئیدهای مصنوعی به عنوان تهدیدی نوظهور، به سرعت به یکی از نگرانی‌های مهم در حوزه اعتیاد تبدیل شده‌اند. این ترکیبات بسیار قوی ممکن است به صورت پنهانی به محصولات خوراکی یا به حشیش افزوده شوند، در حالی که مصرف‌کننده از وجود آن‌ها بی‌اطلاع است، امری که خطر مسمومیت یا عوارض شدید را افزایش می‌دهد.
در سال گذشته، ۲۰ نوع جدید از کانابینوئیدهای مصنوعی در اروپا شناسایی شده است. اثرات دقیق این ترکیبات همچنان به طور کامل مشخص نشده‌اند، اما گزارش‌ها حاکی از ارتباط آن‌ها با موارد مسمومیت شدید و حتی مرگبار است.
علت این امر، غلظت بسیار بالای THC (ماده فعال اصلی در حشیش که باعث احساس نشئگی می‌شود) در این ترکیبات است که می‌تواند واکنش‌های غیرقابل پیش‌بینی در بدن ایجاد کند.
در واکنش به یافته‌های این گزارش، مدیر آژانس مواد مخدر اتحادیه اروپا بر ضرورت تقویت اقدامات پیشگیرانه در حوزه اعتیاد تأکید کرد. او خاطرنشان کرد: « اکنون زمان آن است که به صورت هماهنگ برای محافظت از سلامت عمومی و نجات جان انسان‌ها اقدام کنیم.»
