یکی از مسائل نگران کننده جامعه در شرایط کنونی، مسئله سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد به آن به ویژه در بین نوجوانان و جوانان است. پیامد این مسئله هم اکنون در خانواده‌ها و اجتماع مشاهده شده، به نحوی که عملاً بنیان روابط فردی و اجتماعی را مورد تهدید قرار داده تا جایی که بعضاً باعث وقوع جرم و جنایت‌های فراوانی همراه با اعمال و رفتارهای خشونت آمیز گردیده است. مصرف مواد مخدر به عنوان عادتی فردی و حتی اجتماعی در تمام جوامع بشری، مردان و زنان بسباری را خصوصاً در سنین نوجوانی تا میان سالی و حتی کهنسالی درگیر نموده، به نحوی که هم سلامت فرد و جامعه را به خطر انداخته و هم موجبات انحطاط روانی و اخلاقی افراد را نیز فراهم ساخته است.
مصرف مواد مخدر برای مصرف کننده حالت لذت بخش دارد و بروز همین حالات و کیف و لذت پس از اولین مصرف (که در بعضی موارد فقط به علت کنجکاوی مبادرت به مصرف آن می گردد) باعث تداوم مصرف و اعتیاد می شود. این مواد در فرهنگ پلیس به مواد افیونی یا مکیفها معروف بودند ولی امروزه در زندان ها لفظ (مکیفها) فقط برای قرص های آرام بخش و روانگردان استفاده می شود. به طور خلاصه مواد مخدر موادی هستند که مصرف آن ها در انسان حالت لذت و خوشی کاذبی به وجود می آورد و وابستگی جسمی و روانی ایجاد می نماید.
هریک از انواع مواد مخدر از قدرت ایجاد تغییرات روحی، رفتاری در فرد مصرف کننده برخوردار است. هر نوع ماده مخدر بر اثر تکرار مصرف باعث ایجاد اعتیاد (اجبار به مصرف به رغم مشکلات آشکار به وجود آمده) می شود. مصرف بسیاری از انواع مواد مخدر اعتیاد فیزیکی نیز به وجود می آورد (بدن تحت تأثیر میل، تحمل و ترک مواد مخدر، دچار تغییراتی متفاوت می شود). هر یک از انواع مواد مخدر نوعی سم است که میزان دفعات تکرار در مصرف آن می تواند تأثیرات مضر و حتی مهلکی داشته باشد. مصرف بیش از حد مواد مخدر شیوه ای است که در اغلب خودکشی ها مورد استفاده قرار می گیرد.
متخصصان از شیوه های متعددی برای تقسیم بندی مواد مخدر گوناگون استفاده می کنند. فهرست زیر، تقسیم بندی قطعی برای مواد مخدر نیست اما تلاشی برای تلفیق چند سیستم تقسیم بندی در فهرستی خاص است.
تجویز داروهای مسکن قوی مانند مورفین و کدئین که مصرف پزشکی آن در برخی کشورها مجاز است، اگر در دوزهای بالا یا مدت زمان زیاد و بدون نسخه مصرف شوند باعث وابستگی و اعتیاد در مصرف کننده می شوند.
برای تسکین، درمان اضطراب، استراحت، به خواب رفتن، تسکین تنش و دلشوره مصرف می شوند.
باربیتورات ها: آرام بخش ها مانند نمبوتال و فنوباربیتال
تسکین دهنده ها: والیوم، لیبریوم، تورازین
خواب آورها: انواع قرص های خواب آور مانند آلپرازولام، دیازپام و کلونازپام
تریاک، شیره تریاک، سوخته تریاک و هروئین که برای کنترل درد، بی خیالی و سرخوشی، نشئگی زیاد و تسکین دهنده اعصاب استفاده می شوند.
آبجو، شراب، مشروبات الکلی قوی
آمفتامین، مت آمفتامین (شیشه)، کوکائین و ریتالین
ال. اس. دی، قارچ های جادویی، کتامین، اکستازی و فن سیکلیدین
حشیش، گراس، ماری جوانا و گل
