سابقه مصرف کانابیس (حشیش) به متجاوز از ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد و به طب چینی می رسد. با توجه به این که ماده مؤثره کانابیس (حشیش) از گیاه حاره‌ای و با نام شاهدانه هندی به دست می آید، در این سرزمین نیز باید قدمتی طولانی داشته باشد.
نام های دیگر گل، ماری جوانا، علف، بنگ، چای، چرس. سرشاخه ها،گل و تمام قسمت های گیاه حاوی ماده روان گردان هستند. خواص سم زدایی آن در اروپای قرن نوزدهم شناخته شده بود. در قرون وسطی مقادیر زیادی از شاهدانه برای مصارف طبی در ویرجینیا تولید می‌شد.
اما سوء مصرف آن به نام سیگار ماری جوانا در اواخر دهه ۲۰ میلادی آغاز شد. گرچه شروع حشیش خیابانی هرگز به اندازه دهه ۶۰ میلادی نبوده است. ماده اصلی مؤثره کانابیس (حشیش) در دهه ۴۰ میلادی شناخته شد. دلتا-9 تتراهیدروکانابینول. اما حشیش به جز این بیش از ۴۰۰ ماده دیگر نیز دارد که چندان شناخته شده نیست.
همه گیری شناسی: کانابیس (حشیش) رایج‌ترین ماده غیرقانونی در جهان است. در بعضی از کشورها امروزه و در برخی در گذشته برای مصرف طبی و غیر آن آزاد بوده است. میزان شیوع جهانی آن حداقل ۵ درصد و ۱۶۰ میلیون نفر تخمین زده می‌شود. در بعضی کشورها تا ۱۰ درصد نیز گزارش شده است. در اتریش خیلی شایع است .
در ایران پس از تریاک، شیشه و هروئین در رتبه چهارم قرار دارد، اما از میزان شیوع دقیق آن اطلاعاتی در دست نیست. سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر معتقد است که ده درصد از معتادین به گل اعتیاد دارند.
بیشترین تعداد در بین دانشجویان دیده می شود. تولید کانابیس غنی تر و قوی ترین اتفاق سال های اخیر است.
اثرات نشئه آور کانابیس (حشیش) ظرف چند دقیقه پس از تدخین ظاهر می شود و در عرض ۳۰ دقیقه به اوج می رسد. دو تا چهار ساعت دوام می یابد.
حشیش را می توان به شکل خوراکی نیز مصرف کرد اما دوز خوراکی باید سه برابر تدخینی باشد. پرخونی ملتحمه بارزترین اثر جسمی مصرف حشیش است. افزایش خفیف تعداد ضربان قلب، خشکی دهان و افزایش اشتها از دیگر آثار جسمی مصرف حشیش است.
وابستگی فیزیکی کانابیس قوی نیست. وابستگی روانی بسیار زیادی ایجاد می کند. سندرم ترک حشیش محدود به افزایش ملایم تحریک پذیری، بی قراری، بی خوابی، بی اشتهایی و تهوع خفیف است.
با توجه به وجود هیدروکربورهای سرطان زا مصرف‌کنندگان مزمن حشیش در معرض ابتلا به بیماری مزمن تنفسی و سرطان ریه قرار دارند.
احتمال آسیب های کروموزومی، نقص های مادرزادی، اختلالات واکنش ایمنی، تغییرات در غلظت تستوسترون و اختلال نظم قاعدگی فقط مطرح شده است. حتی بدترین عارضه منسوب به حشیش یعنی سندرم فقدان انگیزش مورد تردید است.
گفته می‌شود که مصرف دراز مدت حشیش با افت شدید کارایی همراه است.
در چند پژوهش رابطه ای بین افزایش خطر اسکیزوفرنیا و مصرف کانابیس (حشیش) یافته‌اند. ۵۰ بار مصرف حشیش خطر اسکیزوفرنیا را تا سه برابر افزایش می دهد.
گزارش‌هایی نیز از مصرف مکرر کانابیس در دوره نوجوانی در دختران که به اضطراب و افسردگی بعدی منتشر شده است وجود دارد و این که مصرف روزانه خطر را به حداکثر می رساند.
و بالاخره مصرف حشیش در ۲۲ درصد موارد با اضطراب شدید در حد حمله پانیک و در ۱۵ درصد موارد با علائم پسیکوتیک همراه بوده است اما به طور کلی در این مورد که حشیش ماده‌ای کم خطر است که باید مانند چند کشور و چند ایالت آمریکا آزاد شود یا خطرناک است و باید غیر قانونی بماند، اجماع نظر وجود ندارد.
با توجه به تمام نکات فوق است که امروزه سازمان بهداشت جهانی حشیش را در ردیف مواد غیر قانونی و مضر که منجر به رفتارهای غیر انطباقی و عوارض جسمی و روانی می شود به شمار می آورد.
رفتارهای بارز غیر انطباقی، یا تغییرات روان شناختی (اختلال هماهنگی حرکتی، نشئه، اضطراب، احساس کندی زمان، اختلال قضاوت، انزوای اجتماعی) که در حین مصرف یا مدتی پس از مصرف حشیش پدید آید.
دو مورد یا بیشتر از علائم زیر دو ساعت پس از مصرف کانابیس (حشیش)
• پرخونی ملتحمه
• افزایش اشتها
• خشکی دهان
• تاکی کاردی
در این بیماران اولاً باید پسیکوز از دلیریوم افتراق داده شود، ثانیاً روشن شود که آیا با یک پسیکوز عمیق نظیر اسکیزوفرنیا روبرو هستیم یا یک پسیکوز گذرا؟ غالباً سایکوز ناشی از حشیش (حداقل انواعی که در ایران مصرف می شوند و تا به امروز) گذرا بود است. مگر این استثنا که در بیمار با استعداد زمینه‌ای، مصرف ماده، ماشه چکان پیدایش پسیکوز شده است.
افتراق پسیکوز از دلیریوم دشوار نیست، زیرا در پسیکوز اختلال هوشیاری وجود دارد (اختلال اوریانتاسیون به زمان، مکان، شخص) و نه سیر نوسانی (بدتر شدن در شب ها و...)، بیمار حالت ثبات بیشتری دارد و نیز آن حالت بی قراری و تحریکی دلیریوم را ندارد. اما نوع پسیکوز را شاید سیر زمان باید تعیین کند.
کسی که بیش از چند هفته دوام یابد به احتمال قوی ناشی از حشیش نبوده است. به هر حال باید بیمار سایکوتیک را با داروی کافی آنتی سایکوتیک درمان کرد.
