حساسیت بیش از حد به احساسات ناخوشایند خود و دیگران کمبود انگیزه برای کنترل رفتار تکانشگری هیجان طلبی، تحمل کم و بی انگیزگی آستانه پایین تحمل ناکامی ها نداشتن روش های مورد قبول اجتماع جهت کسب لذت احساس نا امیدی در مورد رسیدن به اهداف
عوامل خطر برای اعتیاد به مواد مخدر گسترده و پیچیده هستند. برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد سوء مصرف مواد مخدر هستند. آن ها ممکن است در خانواده نزدیک خود سابقه اعتیاد به مواد مخدر داشته باشند. شاید مادرشان الکلی باشد یا پدرشان یک فرد الکلیسم باشد. سایر افراد پس از گذراندن یک رویداد آسیب زا، یا پس از آزمایش مواد مخدر و الکل از سنین پایین، دچار اختلالات مصرف مواد مخدر می شوند.
برخی از افراد ویژگی های شخصیتی خاصی را انتخاب می کنند که آن ها را مستعد ابتلا به اعتیاد می کند. درک این نکته مهم است که اعتیاد به مواد مخدر یک وضعیت پزشکی پیچیده است و تعیین دقیق افرادی که مستعد ابتلا هستند و چه کسانی می توانند بدون ایجاد وابستگی به طور ایمن از مواد مخدر استفاده کنند بسیار دشوار است.
اعتیاد به دنبال اضطراب شروع شده و سپس با بروز خلق افسرده، فرد را به خود درمانی با الکل و مواد مخدر ترغیب می کند. داروهای مسکن و خواب آور، داروهایی هستند که ایجاد آرامش، رخوت و خواب آلودگی می کنند و مهم ترین آن ها، بنزودیازپینها (دیازپام، اگزازپام، لورازپام، فلورازپام و کلونازپام) و بابیتورات ها (فنوباربیتال، سکوباربیتال و نپتوباربیتال) است. داروهای فوق از طریق گیرنده گابا عمل کرده و وابستگی جسمانی و روانی ایجاد می کنند. در طب، از این داروهای به عنوان ضد اضطراب، ضد تشنج، شل کننده عضلانی و کمک بی هوشی استفاده می شود.
قرص های ضد درد مانند استامینوفن کدئین، آسپرین کدئین و شربت های ضد سرفه و خلط آور حاوی کدئین و همچنین آمفتامین ها (دیفنوکسیالت و بیپریدین) هستند.
مواد محرک با وابستگی شدید شامل کوکائین، آمفتامین، متیل فندیت، مت آمفتامین، متیلن دیاکسی آمفتامین، فن فرازین و دی اتیل بروپیون می باشد. مواد محرک با وابستگی کم شامل کافئین، نیکوتین، فنیل پروپانوالمین، افدرین، سودوافدرین، تنوفیلین، فن فلورامین و استریکنین می باشد.
هوش هیجانی عبارتست از توانایی هایی مانند این که فرد بتواند انگیزه خود را حفظ کرده و در مقابل ناملایمات، پایداری کند. عدم وجود هوش هیجانی در کودکان به معنای آماده بودن زمینه برای وقوع انواع مشکلات، مسائل و اختلالات رفتاری در آن ها خواهد بود. هر چه سطح هوش هیجانی بالاتر باشد، میزان اختلالات رفتاری کاهش می یابد. مواردی که با پایین بودن هوش هیجانی همراه بوده عبارتست از گوشه گیری از مشکلات اجتماعی، مشکلات مربوط به توجه و تفکر و بزهکاری یا پرخاشگری. افراد دارای سوء مصرف مواد مخدر، در مؤلفه های تشکیل دهنده هوش هیجانی، دارای اشکالات اساسی هستند.
توانایی نظارت بر احساسات در هر لحظه برای به دست آوردن بینش روان شناختی و ادراک خویشتن، نقش تعیین کننده دارد. خویشتن داری عاطفی یعنی به تأخیر انداختن کامروا سازی و فرو نشاندن تکانش ها که زیربنای تحقق هر پیشرفتی است. قدرت برانگیختن خود، یکی از مؤلفه های هوش هیجانی است. دلیل تلاش های بسیار اما ناموفق معتادان برای ترک مواد مخدر، خویشتن داری عاطفی پایین است. ابراز عاطفه به دیگران در مصرف کنندگان مواد مخدر، یا به شیوه منفی (انتقاد، طرد) و یا محبت است. هم دلی، احساس مهارت انسانی است. هوش هیجانی برخلاف هوش، خصیصه ای ثابت و تغییر ناپذیر نبوده و می توان در مراکز بازپروری، اقدام به بازپروری آن نمود.
